Gember, er wordt veel over geschreven. Dat het heerlijk is in thee en soep bijvoorbeeld. Maar ook dat het heel gezond is. Maar wat doet gember eigenlijk met je lichaam? En heeft het ook nadelen? Ik zocht het uit.
Omdat ik zelf vaak last heb van mijn buik, gebruik ik al jaren gember. Ik zet ’s ochtends een potje thee en laat daar altijd een schijfje gember in zwemmen. Lekker en volgens mijn diëtiste goed voor mijn stofwisseling. Omdat ik haar blind vertrouw, doe ik dat dus al jaren zonder er vragen over te stellen. Maar ik ben toch wel benieuwd naar hoe het en waarom van gember. En wil ook weten waar dit heerlijke specerij – want dat is het – vandaan komt. Lees je met me mee?
Wat is gember?
De gember zoals wij hem kennen is gemaakt van de wortelstok van de gemberplant. Dat is een gele bloemplant met de prachtige naam Zingiber Officinale. We eten gember ook gedroogd, maar het liefst vers van de wortel. In plakjes of geraspt. Het is dus een specerij en meteen ook een van de meest geconsumeerde in Nederland en de rest van de wereld.
En waar komt gember vandaan?
Net zoals heel veel andere specerijen komt ook gember oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië. Maar omdat deze bloem het goed doet in elk subtropisch klimaat, vind je hem ook terug in Afrika en China bijvoorbeeld. De Afrikaanse gember is het sterkst en scherpst. Die uit China is veel milder van smaak en daardoor het meest populair in de keuken.
Wat zit er in gember?
De werkzame stoffen van gember worden gewonnen uit de wortelstok en de wortel zelf. En omvatten gingerol, gingerdione, shogaol en sesquiterpene en monoterpeen vluchtige oliën. Volgens de Ortho Health Foundation hebben sommige daarvan een bijzonder positieve werking op je lichaam.
Waar is gember goed voor?
In China en India wordt gember al eeuwen gebruikt vanwege zijn gezonde eigenschappen. En vooral voor de spijsvertering van de mens. Want gemberwortel – vers of gedroogd – zou goed zijn voor je stoelgang en bijdragen aan een normale darmwerking.
En in het huidige alternatieve circuit van Nederland meent men dat gember ook zou helpen tegen een hoge bloedruk, een opgeblazen gevoel, menstruatiepijn en bij de behandeling van diabetes, reuma en kanker. Dit komt vooral doordat in gember veel ontstekingsremmende bestanddelen zitten en stoffen met een anti-oxidatieve werking. Het verwijdert dus ongewenste stoffen uit je lichaam.
Gember is dus heel gezond?
Het kan sowieso geen kwaad om elke dag gember te eten. Er zit geen zout en suiker in en nagenoeg geen vet. En voor de calorieën hoef je het ook niet te laten staan – dat zijn er maar 12 per 15 gram. Dus als jij je lekker voelt bij dagelijks wat gember: vooral doen! Want dat het iets doet voor je stofwisseling is zo goed als zeker. Mensen met een prikkelbare darm of die een moeizame stoelgang hebben, hebben er echt baat bij.
En ook als je last hebt van misselijkheid tijdens je zwangerschap of een chemokuur, schijnt gember wat te verlichten. En na een avondje te veel wijn of bier is een kop thee met gember en wat honing een heel fijn verkwikkend drankje dat meteen je buik tot rust brengt.
Bewezen medicinale werking?
Jammer genoeg is er weinig onderzoek gedaan naar de medicinale werking van gember. Het onderzoek dat wel is gedaan, vond vooral plaats op proefdieren en in reageerbuisjes. Niet op mensen dus. Daarom is het dus moeilijk te zeggen wat gember nou precies voor je lichaam en gezondheid kan doen. Je moet dus zelf even op onderzoek uit en bekijken wat voor jou werkt en wat goed voelt. Fijn: er zijn geen bijwerkingen of nadelen bekend van gember. Gember is dus absoluut niet ongezond.
En wil je het vaker (of zelfs dagelijks gebruiken) kun je het ook zelf gaan kweken. Want vers is natuurlijk altijd het lekkerst.
Zelf gember planten en kweken
Of je nu een grote tuin tot je beschikking hebt, of het met wat minder grond of alleen een balkon moet doen – je kunt zelf thuis altijd gember kweken. De plant kan namelijk gewoon binnen blijven staan. Hoe leuk! Zo ga je te werk:
- koop een biologische gemberwortel (met veel knobbels) in de supermarkt
- snijd de gember in stukken van 3 tot 4 centimeter breed en zorg ervoor dat elk stuk een knobbel (dat is het stuk dat gaat kiemen en groeien) heeft
- vul een lange platte bak (gember groeit horizontaal namelijk) met biologische potgrond
- plaats de gember in het midden van de bak en zorg ervoor dat de knobbels naar boven gericht zijn
- bedek het daarna met nog een laagje potgrond
- geef het stekje elke dag wat water totdat er blaadjes aan gaan groeien
- vanaf dat moment geef je af en toe wat plantenvoeding en water naar behoefte
Hoe zie je of de gember klaar is om te oogsten?
Als de plant meerdere bladeren heeft, kun je ervanuit gaan dat de wortels klaar zijn om te oogsten. Dat is gemiddeld na zo’n acht tot tien maanden. De smaak is dan afhankelijk van hoe rijp de wortel is en de regel is: hoe langer je hem laat groeien, hoe beter de smaak wordt. Dus geduld is hier een schone zaak. Maar dan heb je straks ook wel wat: overheerlijke zelfgekweekte gember om mee te koken.
Hoe kun je gember het best eten en drinken?
Zoals ik eerder al vertelde kun je gember vers van de wortel eten en gedroogd. Als je het als smaakmaker in gerechten gebruikt, is gemberpoeder (de gedroogde vorm dus) prima. Je hebt er dan weinig van nodig om een soep zoals pompoensoep met gember of wortel gember soep een heerlijk kruidige smaak te geven.
En als je elke dag wat gember wilt gebruiken kun zelf gemberthee maken. Je kunt zelf gemberthee maken door een paar schijfjes (met of zonder schil) van de wortel af te snijden en die een paar minuten in je thee te laten trekken. Een fijne zomerse variant is gember citroen thee. Dan voeg je dus ook nog een schijfje verse citroen toe.
Een gezonde boost voor je darmen
Voel je je niet zo lekker of heb je wat verkeerds gegeten? Of kan je stofwisseling wel een oppepper gebruiken? Dan kan het helpen om een gembershot te nemen. Dan krijg je namelijk in één keer heel veel van dit fijne specerij binnen.
Zin in wat feestelijks? Je kunt ook zelf gemberbier maken!
Rasp honderd gram gember, pers een citroen uit en doe het sap met 75 gram rietsuiker, 10 kruidnagels en 500 milliliter lauw water in een kom. Laat het daarna 2 dagen in de koelkast staan (dan gaat het fermenteren). Schenk het mengsel daarna door een zeef in een mooie kan en voeg er een liter koolzuurhoudend water aan toe. Je hebt dan een vers en verfrissend drankje gemaakt voor de zomer. En die kun je wel een week in de koelkast bewaren.
En over bewaren gesproken. Hoe bewaar je verse gember eigenlijk?
De meeste mensen leggen een verse gemberwortel gewoon in de fruitschaal. En dat is prima. Maar als je het in de koelkast, in een Tupperware-bakje bewaart, gaat het veel langer mee.